Lấy mẫu xét nghiệm

Cách lấy mẫu bệnh phẩm để xét nghiệm


Lấy mẫu bệnh phẩm để xét nghiệm là kỹ thuật lấy một lượng máu, dịch tiết, chất thải hoặc tổ chức mô của bệnh nhân chuyển đến khoa xét nghiệm. Các kết quả xét nghiệm có ý nghĩa rất quan trọng trong chẩn đoán điều trị chăm sóc bệnh nhân.

1. Quy trình lấy mẫu bệnh phẩm xét nghiệm

Độ chính xác của kết quả xét nghiệm phụ thuộc nhiều vào quy trình lấy mẫu bệnh phẩm, bảo quản và vận chuyển bệnh phẩm. Do vậy cần lưu ý và tuân thủ cách lấy mẫu bệnh phẩm và quy trình xử lý bệnh phẩm xét nghiệm để có kết quả xét nghiệm chính xác nhất.

Lấy mẫu bệnh phẩm xét nghiệm

1.1. Nguyên tắc lấy mẫu bệnh phẩm

Việc lấy mẫu bệnh phẩm xét nghiệm vô cùng quan trọng, quyết định tới chất lượng mẫu bệnh phẩm trong xét nghiệm giải phẫu bệnh và tế bào, ảnh hưởng rất nhiều tới kết quả chẩn đoán. Dù là mẫu tế bào, mẫu dịch hay mô thì khi thực hiện lấy mẫu bệnh phẩm cần đảm bảo các yếu tố: Lấy trúng và lấy đủ.

  • Lấy trúng: Lấy bệnh phẩm ở đúng vùng tổn thương.
  • Lấy đủ: Lấy đủ thành phần, đủ số lượng mẫu bệnh phẩm cần thiết để chẩn đoán.

Các mẫu bệnh phẩm thường được thu thập là mẫu máu, dịch mũi, dịch tỵ hầu, dịch hầu họng, dịch rửa mũi, súc họng, dịch phế quản, dịch phế nang, đờm, dịch não tủy, dịch nội khí quản, dịch phết trực tràng, phân, tinh dịch, nước tiểu, nước bọt, nốt phỏng, mảnh sinh thiết da.

1.2 Lấy mẫu dịch ngoáy họng

Bước 1: Yêu cầu người bệnh há miệng to.

Bước 2: Dùng dụng cụ đè nhẹ nhàng lưỡi bệnh nhân.

Bước 3: Đưa tăm bông vào vùng hầu họng, miết lấy dịch và tế bào vùng họng, xoay tròn nhẹ từ 3-4 lần để thấm nhiều dịch.

Bước 4: Đặt que tăm bông đã thấm dịch ngấm hoàn toàn trong tuýp chứa 3ml môi trường vận chuyển và đem đi bảo quản.

Lấy mẫu dịch ngoáy họng làm xét nghiệm
Lấy mẫu dịch ngoáy họng làm xét nghiệm

1.3 Lấy mẫu dịch tỵ hầu

Bước 1: Yêu cầu người bệnh ngồi yên, hơi ngửa mặt. Nếu là trẻ nhỏ thì cần có người lớn giữ.

Bước 2: Người lấy mẫu bệnh phẩm nghiêng đầu bệnh nhân ra sau khoảng 70 độ, đỡ tay phía sau cổ bệnh nhân.

Bước 3: Tay còn lại đưa tăm bông nhẹ nhàng vào mũi, vừa đẩy vừa xoay tăm bông đi nhẹ vào khoảng 1⁄2 độ dài từ cánh mũi đến dái tai cùng phía. Giữ tăm bông tại vị trí lấy mẫu dịch trong vòng 5 giây để lấy đủ dịch thấm tối đa.

Bước 4: Từ từ xoay và rút tăm bông ra. Đặt que tăm bông đã thấm dịch vào trong tuýp chứa 3ml môi trường vận chuyển và đem đi bảo quản.

1.4 Lấy mẫu dịch nội khí quản

Bước 1: Chỉ áp dụng cho những bệnh nhân đang thở máy và đặt nội khí quản

Bước 2: Dùng ống hút dịch đặt theo đường nội khí quản, và dùng bơm tiêm hút dịch nội khí quản theo đường ống đã đặt.

Bước 3: Chuyển dịch nội khí quản vào tuýp nhựa chứa môi trường vận chuyển vi rút.

1.5 Lấy mẫu dịch ngoáy trực tràng và mẫu phân

Bước 1: Yêu cầu người bệnh nằm nghiêng 1 bên sang trái, gập đùi sát bụng.

Bước 2: Thấm ướt tăm bông bằng nước muối vô trùng, luồn tăm bông qua khỏi cơ vòng hậu môn và xoay nhẹ nhàng.

Bước 3: Rút tăm bông ra và kiểm tra để bảo đảm đầu tăm bông có dính phân. Nếu là phân sệt thì lấy khoảng 4-5g (bằng đầu ngón tay cái), nếu là phân lỏng thì lấy khoảng 5ml bệnh phẩm.

Bước 4: Đặt tăm bông vào tuýp chứa môi trường vận chuyển và bảo quản. Lưu ý nhớ bẻ phần trên tăm bông để không chạm vào tuýp và xoáy chặt nút

1.6 Lấy mẫu dịch não tủy

Riêng mẫu dịch não tủy phải cần nhân viên y tế có kinh nghiệm lâu năm lấy mẫu. Dịch não tủy sẽ được hứng trực tiếp vào các tuýp có nắp xoáy. Thường sẽ cần ít nhất 0,5 ml dịch não tủy trong một tuýp và thu thập ra làm 3 tuýp riêng biệt.

Công đoạn lấy mẫu dịch não tủy
Công đoạn lấy mẫu dịch não tủy

1.7 Lấy mẫu nước tiểu

Bước 1: Bệnh nhân được hướng dẫn cụ thể cách lấy mẫu nước tiểu. Người bệnh nên rửa qua cơ quan sinh dục ngoài bằng xà phòng, nước muối hoặc nước sạch trước khi lấy mẫu.

Bước 2: Dùng lọ để lấy nước tiểu và chỉ lấy nước tiểu vài giây sau khi bắt đầu. Bệnh nhân đi tiểu trực tiếp vào lọ nhựa, tránh không chạm vào bên trong hoặc vành của lọ nhựa.

Bước 3: Nhân viên y tế dán nhãn lọ đựng nước tiểu. Bảo đảm lọ đựng nước tiểu sẽ không bị rò rỉ.

1.8 Lấy nốt phỏng, vảy trên da

Đối với vảy da, nhân viên y tế lấy vảy da tại nơi tổn thương (vết loét) chuyển vào dung dịch Phosphate buffered saline (PBS) hoặc nước muối sinh lý.

Đối với dịch tại nốt phỏng, nhân viên thực hiện theo các bước:

Bước 1: Dùng bông thấm cồn lau sạch nhẹ nhàng vùng da quanh các nốt phỏng.

Bước 2: Làm vỡ các nốt phỏng hoặc miết nhẹ đầu tăm bông, lấy mẫu bệnh phẩm vùng viền hoặc đáy của tổn thương.

Bước 3: Đặt que tăm bông có bệnh phẩm vào môi trường vận chuyển, vặn chặt nắp và bảo quản.

Sau khi lấy mẫu bệnh phẩm làm xét nghiệm, cần ghi rõ họ tên, tuổi, số giường, tên khoa vào ống đựng bệnh phẩm của người bệnh trước khi gửi đến phòng xét nghiệm. Sau đó nhân viên y tế ghi thông tin vào bệnh án bao gồm: ngày, giờ thực hành kỹ thuật, tình trạng bệnh nhân trước, trong và sau khi thực hiện kỹ thuật, ký tên xác nhận.

Xem thêm: Bàn lấy mẫu máu xét nghiệm bệnh viện

0934 517 576